“Liefde, moed en presence” Over regeneratief leiderschap met lector Bas van den Berg

05/06/2025 - 12:08

Deze week in onze podcast De Duurzaamheidstransitie een gesprek met Bas van den Berg. Bas is lector Regeneratief Leiderschap bij de Haagsche Hogeschool. In dit lectoraat wordt gezocht naar manieren van werken, leren en doen die bijdragen aan het herstel van zowel onszelf als onze omgeving. Wij spraken met Bas over hoe regeneratief leiderschap eruitziet, wat zijn persoonlijke drijfveer is om zich hiermee bezig te houden, en hoe hij hoopt bij te dragen aan een positieve toekomst. Om een indruk van het gesprek te krijgen, kun je hieronder enkele delen lezen. De citaten zijn licht bewerkt voor de leesbaarheid.

Podcasts

Over de drie waarden van regeneratief leiderschap

“Binnen enkele leergemeenschappen en vakken in het onderwijs proberen we drie centrale waarden centraal te stellen: liefde, moed en presence. Liefde voor de aarde, voor elkaar en voor wat er zou kunnen zijn. Met moed, want het is niet makkelijk om dingen anders te doen of te stoppen met wat we doen. Maar ook nieuwe dingen te voeden. En door aanwezig te zijn, bewust te zijn van wat er aan de hand is in jezelf, de mensen om je heen en in het systeem. Die waarden gebruiken we als basis voor ontwikkelprogramma’s.

Duurzaamheidstransitie

Ik krijg twee beelden bij de duurzaamheidstransitie. De eerste is een plantje dat groeit in de ruimte tussen tegels in, waar leven ontstaat en opnieuw groeit. Daaraan gekoppeld is, als tweede, ook het doodsaspect. Daar ben ik nu veel mee bezig: verlies, verderf, dood, pijn is ook een kant van transitie. Daar ligt naar mijn mening niet genoeg aandacht op. Het is natuurlijk ook confronterend en makkelijker om aan iets nieuws te beginnen, dan te denken over hoe iets afgebouwd moet worden. Ik gebruik zelf weleens de term ‘hospiceren’ in deze context: hoe kunnen we zorgdragen voor het geleidelijk en op een liefdevolle manier laten sterven van wat er dood moet gaan?

Over hoe zijn eigen ziekte Bas inspireert in zijn werk

Ik heb een ziekte waarbij ik chronische pijn heb. Chronische pijn is mega-slopend. Als je daar geen ervaring mee hebt, is dat bijna niet voor te stellen, om elk moment van de dag te voelen dat je niet veilig bent in je eigen lijf. Daar zit een risico in, niet alleen voor mij, maar voor alle drie miljoen mensen in Nederland die hiermee te maken hebben, en dat is dat je verbitterd wordt. Dat is hetzelfde als de mensen in de duurzaamheidstransitie hebben, ook zij ervaren pijn. Geen fysieke pijn, maar frustratiepijn omdat het zo langzaam gaat. En ik wil niet verbitterd raken. Dat is een fundamentele keuze. Ik wil geen verbitterd persoon zijn, die vervolgens mensen om mij heen ook verbittert.

Over de rol die Bas voor zichzelf ziet in de komende 10 jaar

Ik hoop dat over 10 jaar geen enkele docent, maar ook managers, besturen en ondersteuners zich in ons werk meer alleen voelt. Als ik daaraan bijgedragen kan hebben, zou ik met veel trots in de spiegel kijken. Deze menselijke kant van regeneratie is denk ik nog veel meer lange-termijn dan bijvoorbeeld bezig zijn met de energietransitie. Daarmee wil ik niet zeggen dat zij dat niet moeten doen. Maar onze focus ligt op het co-scheppen van een nieuw narratief voor over 30, 40 of 50 jaar.