De Toekomst van Organisaties? Het Zoöp-model met Klaas Kuitenbrouwer 

Heeft u er al eens aan gedacht om van uw organisatie een zoöp te maken? Wij van podcast De Duurzaamheidstransitie nog niet, maar dat zou zo maar eens kunnen veranderen na ons gesprek met Klaas Kuitenbrouwer. 

Zoöp

Klaas is onderzoeker aan het Nieuwe Instituut (het voormalig Architectuur Museum in Rotterdam) en grondlegger van het Zoöp-model voor organisaties. Dat model is in 2022 ingevoerd  in het Nieuwe Instituut, en sindsdien bij nog  vier andere organisaties. In de komende maanden komen er weer  zeven nieuwe zoöps bij. Klaas is druk bezig het Zoöp-model onder de aandacht te brengen bij andere organisaties en ze te helpen het Zoöp-model in te voeren. 

Een  zoöp is een organisatie waarin de belangen van het anders-dan-menselijk leven (het Griekse zoè betekent leven) actief worden vertegenwoordigd, door een persoon die speciaal daarvoor is aangesteld.  Zo leren we een groter geheel te zien van ons handelen, vanuit een positie die eigenlijk natuurlijk is voor de mens, aldus Klaas: “mensen hebben altijd ecosystemen georganiseerd: door planten te verbouwen, door woningen neer te zetten, door open plekken in bossen te maken. Dat zijn allemaal handelingen die geïntegreerd kunnen zijn in ecosystemen, behalve als je insecticiden gaat gebruiken, monoculturen gaat stichten, wat alleen maar gebaseerd is op je eigen behoeften. We moeten dus inzien dat we ecosysteembouwers zijn, en dan opnieuw leren hoe je dat goed doet. Dat is filosofisch, maar tegelijk heel praktisch.”  

En in de praktijk komt de zoöp dus om de hoek kijken. Zoöps dragen in drie stappen bij aan de verandering van de houding van organisaties ten opzichte van de ecosystemen: “De eerste stap is je bewust worden van het feit dat je deelneemt aan ecosystemen, de tweede met dat bewustzijn je eigen handelen te transformeren, en de derde: zoöps werken samen, en naarmate we op meer strategische plekken te vinden zijn, werken we toe naar systeemverandering. Van de huidige economische werkelijkheid, naar een die wel een leefbare planeet op de lange termijn bewerkstelligt.” 

Excel sheets

Een zoöp is een vernieuwende organisatievorm, een eigenschap die Klaas zelf ook voortdurend uitstraalt. In ons gesprek met Klaas merken we voortdurend dat hij net even anders denkt over veel zaken. Zo is het eerste beeld waar hij aan denkt bij het woord duurzaamheidstransitie “iets te veel excel sheets”. De term duurzaamheid wordt volgens Klaas vaak misbruikt om dingen op dezelfde manier te blijven doen, maar dan met iets minder uitstoot. En dat is niet genoeg, aldus Klaas. Met zo’n manier van denken lossen we de crisis niet op, en verliezen we uit het oog dat de economie vervlochten is met de ecologie. We kunnen proberen duurzaamheidsdoelen te isoleren, maar de natuur kan niet geïsoleerd worden. 

Mantelmeeuw

Het meest trots is Klaas op het feit dat het idee van de zoöp binnen twee  jaar in vrijwel alle processen in de organisatie  is opgenomen. En de meest praktische dingen maken hem nog het meest trots: een broedende mantelmeeuw op het dak, kwakende kikkers in de nieuwe vijver naast Het Nieuwe Instituut in hartje Rotterdam, en de materialen die in de tentoonstellingen worden gebruikt. 

We hebben met Klaas over nog veel meer gesproken: over trends zoals rechten voor de natuur en toolkits voor het meenemen van de levende wereld in beslissingen in je organisatie, over een alternatief voor het woord duurzaamheid, over waarom verspilling niet persé slecht is, over uitdagingen om zoöp op de kaart te zetten en over hoe je je organisatie meeneemt in de transitie naar een zoöp. Luister naar de podcast om alles te horen! 

Het zoöpmodel is volgens Klaas geschikt voor iedere organisatie. Wil je daar meer over weten? Kijk op de website www.zoop.earth